Gampopa on “clear light” being one’s mind

In my current research of Buddhist metaphors used in Gampopa’s instructions, I found the following beautiful passage:

“Clear light” is one’s own mind, thus, the nature of the mind is uncontrived. The nature of the mind does not make anything clear or unclear, virtuous or nonvirtuous, realized or nonrealized. Since it is not made into anything, such as mindfulness and awareness, it is “innate.” The nature of the mind is emptiness. The nature of the mind is clear light. The nature of the mind is free from thoughts. It is “ordinary consciousness.”

            However, would [mind] not become “neutral” [since] it is said: “The nature of mind is not made into anything virtuous or unvirtuous, so it is neutral”? If one recognizes it as what it is, it is clear light!

            “Uncontrived” is “ordinary mind.” If it is made virtuous or nonvirtuous, clear or unclear, it is contrived (bcos ma)! It would be the mind-made emptiness of all the sūtra-tenets that teaches “neither one nor many!” If, [instead], you understand the nature of mind as this innateness, all the externally apprehended objects would be self-liberated.

            If, knowing appearances to be mind and resting the mind in an uncontrived state, one applies a conventional label to that, since it is clear and undistracted, it would be “like a butter lamp;” since there is nothing to identify, it would be “like true reality space;” since it is pure and clear, it would be “like a stainless mirror;” since it is without interruption, it is “like a river.” If, having realized in that manner appearances to be mind, one has realized that innate mind, it arises “like a dream” “like an illusion,” and so forth. If one has realized that, one has planted in one’s mind stream the uncontaminated seed.

(End of translation.)

                                                            * * *

Gampopa explains “clear light” here as an uncontrived, unconstrained, i.e. spontaneous and natural mind (ma bcos), and in addition as “innate” (gnyug ma), i.e., in no way “made” or “constructed,” and furthermore he glosses it as “emptiness,” “freedom of thought,” and “ordinary consciousness.”

            Clear light is thus here a metaphor for the ordinary, innate, and in every respect “not made” (i.e., artificially constructed) mind. He also nicely and prominently says: gsal bar mi byed, which one would almost like to translate here as “not illuminating anything,” which is to say that the term light is here cleary not refering to a light that shines upon anything. If “clear light” would carry such an ordinary idea of light, it would, of course, not be a metaphor. Instead, Gampopa clearly reads “clear light” as  a metaphorical expression for the spontaneous-natural and ordinary mind. Since that “ordinary mind” does not create the idea of anthing being virtuous or nonvirtuous, some people call it “neutral,” but what it really is is “clear light!”

            Then Gampopa goes on to talk more about the term “uncontrived.” As above, it is spontaneous and natural, and thus “ordinary mind,” i.e., a mind that is left just as it is, without “making” it virtuous or clear. If one would do something like that with the mind (i.e., make it virtuous), that activity would be like the activity of the scholars of the sūtra-system, who analyze everything as being “neither one nor many,” which refers to the different intellectual ways through which scholars analyze external objects as having no real existence. But that is not the mahāmudrā way! In mahāmudrā, the nature of the mind is directly realized as that innate ordinary mind. If the nature of the mind is directly realized like that, all external objects are automatically self-liberated. In other passages of his works, this is identified as Milarepa’s way of “cutting the root.”

            In a further step, he applies some conventional labels to that. These illustrations of the innate nature of the mind as being clear and undistracted “like a butter lamp” and so forth are often used in mahāmudrā instructions. In any case, like it is said above, if one has directly realized the nature of the mind, one automatically realizes that all appearances are only the mind, and thereby whatever arizes is seen as arising “like a dream” or “like an illusion.”

འོད་གསལ་བྱ་བ་རང་གི་སེམས་ཡིན་པས། སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་མ་བཅོས་པ་ཡིན་ཏེ། སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་གསལ་བར་མི་བྱེད། མི་གསལ་བར་མི་བྱེད། དགེ་བ་མི་བྱེད། མི་དགེ་བར་མི་བྱེད། རྟོགས་པར་མི་བྱེད། མི་རྟོགས་པར་མི་བྱེད། དྲན་རིག་ལ་སོགས་པ་གང་དུ་ཡང་མི་བྱེད་པ་ཡིན་པས། དེ་ལ་གཉུག་མ་ཞེས་བྱའོ། ། སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཉིད་ཡིན། སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་འོད་གསལ་བ་ཡིན། སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་རྟོག་མེད་ཡིན། ཐ་མལ་གྱི་ཤེས་པ་ཞེས་བྱ། འོ་ན་ལུང་མ་བསྟན་དུ་མི་འགྲོའམ་ཞེ་ན། སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་དགེ་མི་དགེ་གང་དུ་ཡང་མི་བྱེད་པ་ལུང་མ་བསྟན་རང་ཡིན་གསུང་། དེ་རང་བཞིན་ཡིན་པ་ལ་ཡིན་པར་ཤེས་ན་འོད་གསལ་ཡིན་ནོ། ། མ་བཅོས་པ་ནི་ཐ་མལ་གྱི་ཤེས་པ་ཞེས་བྱ། དགེ་མི་དགེ་དང་གསལ་མི་གསལ་དུ་བྱེད་ན། བཅོས་མ་ཡིན། ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་གཅིག་དང་དུ་བྲལ་ལ་སོགས་པའི་གྲུབ་མཐའ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བློས་བྱས་ཀྱི་སྟོང་པ་བྱ་བ་ཡིན། སེམས་ཉིད་གཉུག་མ་འདི་ཤེས་ན། ཕྱི་གཟུང་བའི་ཡུལ་ཐམས་ཅད་རང་གྲོལ་དུ་འགྲོ་བ་ཡིན། སྣང་བ་སེམས་སུ་ཤེས་ནས་སེམས་མ་བཅོས་པའི་ངང་དུ་གཞག་ནས། དེ་ལ་ཐ་སྙད་བཏགས་ན། གསལ་ལ་མ་ཡེངས་པས་ན་མར་མེ་ལྟ་བུ་ཞེས་བྱ། ངོས་བཟུང་མེད་པས་ན་ཆོས་ཉིད་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུ། དག་ཅིང་དྭངས་པས་ན་མེ་ལོང་གཡའ་དག་པ་ལྟ་བུ། རྒྱུན་ཆད་མེད་པས་ན་ཆུ་བོ་ལྟ་བུ། དེ་ལྟར་སྣང་བ་སེམས་སུ་རྟོགས་ནས། སེམས་གཉུག་མ་དེ་རྟོགས་ན་རྨི་ལམ་ལྟ་བུ། སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ལ་སོགས་པར་འཆར་བ་ཡིན་ཏེ། དེ་རྟོགས་ན་རང་གི་རྒྱུད་ལ་ཟག་པ་མེད་པའི་ས་བོན་ཐེབས་པ་ཡིན།

(Derge edition, vol. 6, fol. 15r f.)